Banka Şube Müdürünün Hukuki Sorumluluğu Sebebiyle Bankanın Sorumluluğu
Banka şube müdürleri, banka adına hareket ederken, genellikle bankanın ticari temsilcileri olarak kabul edilirler. Dolayısıyla bir banka müdürünün hukuki kusuru veya ihmali durumunda, bu durum bankanın sorumluluğunu doğurabilir. Diğer bir ifadeyle; bankalar genellikle çalışanlarının eylemlerinden doğan zararlardan sorumlu tutulabilirler.
Banka şube müdürleri çalıştıkları ilgili şubenin ticari temsilcisi konumunda olup, aynı zamanda banka ile arasında hizmet sözleşmesi olan bir işçi durumundadırlar. Ayrıca 5411 sayılı Bankacılık Kanunu (“BK”) m. 3 uyarınca banka yönetici sıfatına sahiptir. Banka şube müdürü için saymış olduğumuz sıfatlara sahip olmasının nedeni ise hem hukuki sorumluluk açısından hem de usul hukuku bakımından hangi hükümlerin uygulanması gerektiğinin tespit edilmesi açısından önem arz etmektedir.
Bankaların ise bir tacirin sahip olduğu yükümlülüklerden daha fazlasını taşıdığı kabul edilir. Zira 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun (“TTK”) m.18/2 kapsamında, her tacirin, ticaretine ait bütün faaliyetlerinde basiretli bir iş adamı gibi hareket etmesi gerektiği belirtilmektedir. Bu nedenle, bankaların yapmış olduğu işlemlerinde göstermeleri beklenen dikkat ve özen seviyesi daha yüksektir.
Bankalar, güvenilir ve itibar kurumu olarak kabul edildiğinden, topladıkları mevduatları sahteciliklere karşı özel bir dikkat ve koruma altına alma sorumluluğu taşımaktadırlar. Bu sebeple, bankaların basiretli hareket etme ve özen gösterme yükümlülüğünün diğer tacirlerden daha ağır olduğu kabul edilir.
Banka şube müdürlerinin banka müşterileri ile olan ilişkileri açısından hukuki sorumluluğun dayanağı üçe ayrılmaktadır;
- Sözleşmesel Sorumluluk (TBK m. 112 vd.)
- Haksız Fiil Sorumluluğu (TBK m. 49 vd.)
- 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (“TTK”) çerçevesinde
Anonim Şirket Yönetim Kurulu Üyelerinin Sorumluluğu (TTK m. 553)
Söz konusu yukarıda yazılı olan sorumluluk türleri gereğince banka şube müdürünün dikkatsiz, kusurlu ve özensiz davranışları sebebiyle müşterilere vermiş oldukları zararlardan bankanın da sorumlu tutulması mümkündür. Şöyle ki;
- Yukarıda anılan düzenlemeler bizlere bankaların sözleşmesel sorumluluk çerçevesinde banka şube müdürünün dikkatsiz ve kusurlu fiilleri sebebiyle zarar gören banka müşterileri ile adam çalıştıran banka arasında kurulmuş olan bir sözleşme ilişkisi olması durumunda banka TBK m.116 uyarınca yardımcı kişinin fiillerinden sorumluluk kapsamında sorumlu tutulabilecektir.
- Banka müdürlerinin müşterilere vermiş olduğu zararlardan dolayı bankanın yine haksız fiil sorumluluğu gereği sorumlu tutulabilmesi mümkündür. Banka Türk Borçlar Kanunu’nun (“TBK”) 66. maddesi uyarınca, adam çalıştıran sıfatı ile de sorumludur. Bu kapsamda adam çalıştıranın sorumluluğunda uygulanabilmesi için çalışanın (banka şube müdürü) üçüncü kişiye sözleşme dışı sorumluluk çerçevesinde zarar vermesi gerekmektedir. Diğer bir deyişle, zarar gören üçüncü kişi ile adam çalıştıran arasında hiçbir hukuki ve özellikle de sözleşmeye dayalı ilişki bulunmaması gerekir.
- Banka şube müdürlerinin 5411 sayılı Bankacılık Kanunu (“BK”) m. 3 uyarınca banka yöneticisi olduklarını belirtmiştik. Bu nedenle TTK m.553 gereğince; “Kurucular, yönetim kurulu üyeleri, yöneticiler ve tasfiye memurları, kanundan ve esas sözleşmeden doğan yükümlülüklerini kusurlarıyla ihlal ettikleri takdirde, (…)69 hem şirkete hem pay sahiplerine hem de şirket alacaklılarına karşı verdikleri zarardan sorumludurlar.” şeklinde düzenlenmiştir. Bu nedenle banka şube müdürleri yönetici sayılmalarından ötürü hem bankaya hem pay sahiplerine hem de banka alacaklılarına karşı verdikleri zararlardan sorumlu tutulabilmektedirler.
Özetle banka gerekli ve yeterli tedbirleri almamasından ötürü ağırlaştırılmış sorumluluğun bir gereği olarak objektif özen yükümlülüğü altında bulunmakta olup, buna karşılık banka hafif kusurlarından dahi sorumludur. Bankanın kusuru az da olsa meydana gelen zarardan sorumlu tutulabilecektir.
Yargıtay 11. Hukuk Dairesi’nin 13.06.2013 Tarihli 2011/9438 Esas 2013/12374 Karar sayılı kararında;
“…Somut olaya gelindiğinde davacı dava dışı K3’ı parasını yatırdığı banka şubesinin müdürü olmasından dolayı da vekil olarak tayin ettiği, davacının dışarıdan birisi yerine davalı banka çalışanını vekil olarak tayin etmesindeki amacının parasının en iyi ve verimli şekilde değerlendirilmesi ve korunması amacına yönelik olup, esasen bankaya duyduğu güvenin sonucu olarak banka çalışanını vekil olarak tayin etmiştir. Vekil olarak tayin edilen dava dışı banka çalışanının davacının hesabından çektiği parayı davacının yararına kullandığı ve harcadığı hususlarının da kanıtlanamadığı gibi anılan banka çalışanının başka müşterilere karşı da aynı şekilde yaptığı eylemlerle hesaplarından paralar çektiği, eylemlerinden dolayı ceza mahkemesinde yargılanarak mahkum olduğunun da anlaşılmasına göre, davacının hesabından davalı bankanın çalışanı tarafından yapılan usulsüz işlemler sonucu haksız olarak çekilen paradan dolayı davalı bankanın sorumluluğuna karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde hüküm tesis edilmesi doğru görülmemiş, kararın bu nedenle bozulması gerekmiştir.”
Yargıtay 19. Hukuk Dairesi’nin 24.03.2016 Tarihli 2015/13034 Esas 2016/5306 Karar sayılı kararında;
“Mahkemece, davacının davalı bankada bulunan hesabındaki paranın davacının imzası taklit edilerek banka müdürü tarafından zimmetine geçirildiği, davalının kusursuz sorumluluğu bulunduğu, kaldı ki davalının hesap sahiplerinin zarara uğramaması için gerekli denetim ve iç kontrol sistemini kurup işletmediğinden ve çalışanlarını da etkili bir biçimde denetleyemediğinden kusurlu olduğu, davalının davacının zararından sorumlu olduğu, alınan bilirkişi raporu ile alacak miktarının tespit edildiği gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiş, hüküm davalı vekili tarafından temyiz edilmiştir. Dosyadaki yazılara kararın dayandığı delillerle gerektirici sebeplere, delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre, davalı vekilinin yerinde görülmeyen bütün temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun bulunan hükmün ONANMASINA…”
Yargıtay 11. Hukuk Dairesi’nin 19.10.2006 Tarihli 2005/11030 Esas 2006/10609 Karar sayılı kararında;
“Davacılardan K6 tarafından açılan davaya yönelik olarak verilen kararın temyizine gelince, bankaların işlemlerini kendi personeli ile yürütürken 3.kişilere verdikleri zararlardan dolayı Borçlar Kanunun 55. ve 100. maddeleri gereğince sorumlu olacakları açıktır. Banka personelinin usulsüzlük yapmak suretiyle işlemi farklı göstererek zimmetlerine para geçirmeleri davalı bankanın tamamen kendi iç ilişkisi olup, bankayı sorumluluktan kurtarmaz ve banka kendi personelinin eylemlerinden doğan zarardan sorumlu olur. Somut olayda, uyuşmazlık, davacı K6’in hesabında bulunan miktardan 1.219.000.000-TL.sının anılan davacı tarafından çekilip çekilmediği noktasında toplanmaktadır. Davaya konu işlemleri gerçekleştiren davalı Banka şube müdürü ile ilgili olarak bankanın kendi iç bünyesinde yapmış olduğu soruşturma sonucunda verilen rapor ve adı geçen banka çalışanının banka müfettişine vermiş olduğu ifade ve kendi el yazılı listesinden Davacılardan K6’den kendilerine itimat telkin ederek bir miktar paranın bankacılık işlemi kapsamında davalı banka müdürünce teslim alındığı, bu teslimat karşılığında hesap cüzdanı verildiği anlaşılmaktadır. Davalı banka tarafından davacı K6’in 25.04.2002 tarihli hesabından 17.05.2002 tarihinde 1.219.000.000-TL.sının ödendiğine ilişkin makbuz ibraz edilmiş olup, mahkemece bu hususta bir araştırma yapılmamıştır. Bu durumda mahkemece, anılan miktar yönünden davacı K6’e ödeme yapılıp yapılmadığının banka kayıtları ve müfettiş raporları doğrultusunda araştırılarak tespiti ile sonucuna göre bir karar vermek gerekirken yazılı olduğu şekilde karar verilmesi doğru görülmemiştir.”
Konu hakkında daha fazla detaylı bilgi için bizimle çekinmeden iletişime geçebilirsiniz.