Karşılıksız Çek Yaprağı İçin Bankanın Sorumlu Olduğu Tutar
Bilindiği üzere; karşılıksız çekler için bankaların sorumlu oldukları miktar 31.01.2024’ten itibaren 9.270,00 TL olacaktır. 27 Ocak 2024 tarihli ve 32442 sayılı Resmi Gazete’de Çek Defterlerinin Baskı Şekline ve Bankaların Hamile Ödemekle Yükümlü Olduğu Miktarın Belirlenmesine İlişkin Tebliğ (Sayı: 2024/1) yayımlanmıştır.
Söz konusu 2024/1 sayılı Tebliğle birlikte 31.01.2024 tarihi sonrası karşılıksız kalan çekler için bankaların kanunen ödemekle yükümlü oldukları tutar değiştirilmiştir. Yukarıda anılan değişiklikle birlikte;
- 31 Ocak 2024 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere bankaların ilgili TTK hükümleri gereğince süresinde ibraz edilen her bir çek yaprağı için karşılığının bulunmaması sonucunda ödemekle yükümlü olduğu tutar 6.000,00 TL’den 9.270,00 TL’ye çıkartılmıştır.
- Yenilenen düzenlemeye göre, 2024/1 sayılı Tebliğ’in değişen 4. ve geçici 2. maddelerinde belirtilen, 31 Ocak 2024 Çarşamba günü yürürlüğe girecek olan değişiklikler sonrasında, muhatap bankalara süresinde ibraz edilen ve karşılığı kısmen veya tamamen bulunmayan her çek yaprağı için yapılacak olan işlemler aşağıda belirtilmiştir. Bu nedenle, muhatap bankalar, söz konusu tarihten itibaren güncellenen tutarları dikkate alarak banka sorumluluk tutarı ödemelerini gerçekleştirmelidir.
Bankaların Sorumlu Olduğu Miktar
MADDE 4 (1) Muhatap banka, ibraz eden düzenleyici dışındaki hamile, süresinde ibraz edilen her çek yaprağı için;
- 1. a) Karşılığının hiç bulunmaması halinde,
- i. Çek bedeli dokuzbinikiyüzyetmiş Türk Lirası veya üzerinde ise dokuzbinikiyüzyetmiş Türk Lirası,
- ii. Çek bedeli dokuzbinikiyüzyetmiş Türk Lirası altında ise çek bedelini,
- 1. b) Karşılığının kısmen bulunması halinde,
- i. Çek bedeli dokuzbinikiyüzyetmiş Türk Lirası veya altında ise çek bedelini aşmamak koşuluyla, kısmi karşılığı dokuzbinikiyüzyetmiş Türk Lirası tamamlayacak bir miktarı,
- ii. Çek bedeli dokuzbinikiyüzyetmiş Türk Lirası üzerinde ise çek bedelini aşmamak koşuluyla, kısmi karşılığa ilave olarak dokuzbinikiyüzyetmiş Türk Lirası ödemekle yükümlüdür.
Geçici Madde 2 – (1) Bu Tebliğden önce yayımlanan Tebliğlere göre bastırılan çeklerden ötürü muhatap banka, süresinde ibraz edilen çekin karşılığının bulunmaması halinde her çek yaprağı için sekizbinaltıyüzelli Türk Lirasına kadar ve kısmen karşılığının bulunması halinde ise bu miktarı her çek yaprağı için sekizbinaltıyüzelli Türk Lirasına tamamlayacak biçimde ödeme yapmakla yükümlüdür.
Bankaların Sorumluluk Tutarı Ödeme Yükümlülüklerinin Süresi
Öte yandan, 5941 sayılı Çek Kanunu’nda (“Kanun”) 3 Şubat 2012 tarihli ve 28193 sayılı Mükerrer Resmi Gazete’de yayımlanan ve aynı tarihte yürürlüğe giren 6273 sayılı Kanun ile yapılan değişikliklerle çek defterlerinin her bir yaprağı üzerine çekin basıldığı tarihin yazılması zorunlu kılınmış; çekin, üzerinde yazılı baskı tarihinden itibaren beş yıl içinde ibraz edilmemesi hâlinde, bankanın karşılıksız çeklerle ilgili ödemekle yükümlü olduğu tutara ilişkin sorumluluğunun sona ermesi öngörülmüştür (5941 sayılı Kanun m.3/9). Bununla beraber bankaya hiçbir şekilde iade edilmediği halde kullanılmayan çek yaprakları için bankaların yükümlülüklerine bir süre sınırı getirilmiştir.
Üzerinde çekin basıldığı tarih olan çek yapraklarına ilişkin esaslar ise TCMB tarafından 03.03.2012 tarihli ve 28222 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Çek Defterlerinin Baskı Şekline, Bankaların Hamile Ödemekle Yükümlü Olduğu Miktar İle Çek Düzenleme ve Çek Hesabı Açma Yasağı Kararlarının Bildirilmesine ve Duyurulmasına İlişkin Tebliğ (Sayı: 2010/2)’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (2012/2)” ile belirlenmiş ve bankalar bu Tebliğ’de belirlenen esaslar dahilinde çek defterleri üzerinde baskı tarihine yer vermeye başlamışlardır.
Çekin üzerinde basıldığı tarih yer almayan çeklerle ilgili olarak muhatap bankanın kanunen ödemekle yükümlü olduğu tutara ilişkin sorumluluğu ise 5941 sayılı Çek Kanunu’nun Geçici m.3 uyarınca bu çeklerin 30.06.2018 tarihine kadar muhatap bankaya ibraz edilmemiş olması halinde bu tarih itibariyle sona ermiştir.
Banka Sorumluluk Tutarında Zamanaşımı
Esasen çek bir ödeme aracı olması sebebiyle vadeden farklı olarak ibraz süreleri belirlenmiştir. Bu nedenle süresinde muhatap bankaya ibraz edilen her bir çek yaprağı için bankaların hamile karşı banka sorumluluk tutarından kaynaklı borçları hakkında 10 yıllık genel zamanaşımı süresi bulunmaktadır. Bu kapsamda, geçtiğimiz yıllarda bankalara ibraz edilip karşılıksız işlemi yapılmış fakat, banka sorumluluk tutarı talep edilmemiş çeklerde, çek hamillerinin 10 yıllık zamanaşımı süresinde ilgili tutarı bankalardan talep hakkı saklı bulunmaktadır.